بارنامه، که به اختصار BL یا BOL خوانده میشود (از عبارت انگلیسی Bill Of Lading)، سندی است که توسط شرکت حمل صادر میگردد. صدور این سند به معنی این است که کالایی مشخص در محلی مشخص برای ارسال به مقصدی مشخص تحویل گرفته شدهاست.
بارنامه معمولاً برای حمل و نقلهای دریایی، زمینی و هوایی صادر میگردد.
از بارنامه در قوانین ایران تعریف دقیقی نشده است، لیکن در بند 1 ماده 383 قانون تجارت به صدور بارنامه اشاره گردیده است و در صفحه 589 حقوق تجارت تالیف آقای دکتر حسن حسنی به عبارت بارنامه که اوراق چاپی است اشاره شده است. در ماده 46 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب سال 1381 تصریح گردیده است که موسسههای حمل و نقل مسئول تنظیم دقیق بارنامه هستند و باید هویت و نشانی صحیح صاحب کالا و سایر اطلاعات مربوط را در آن درج نمایند و نسخ کافی اوراق مذکور را حداقل تا پنج سال از تاریخ صدور نگاهداری کنند. لذا میتوان بارنامه را بشرح ذیل تعریف نمود:
"بارنامه" اوراق بهاداری است که از طرف موسسه حمل و نقل صادر و مشخصات کالا و نام و آدرس گیرنده و فرستنده کالا و میزان کرایه و مشخصات تعداد و وزن کالا در آن قید میگردد.
بخشی از قوانین حمل و نقل جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است: با استناد به بند ۲ از ماده ۲ قانون تجارت، تصدی به حمل و نقل یک فعالیت تجاری محسوب میگردد، لذا از نظر حقوقی مسؤولیت و تعهدات شرکت و مدیران آن تابع قانون تجارت (مواد ۳۷۷ الی ۳۹۴) و همچنین شرایط عمومی حمل و نقل جادهای داخلی کالا (شورای عالی هماهنگی ترابری کشور) خواهد بود .اما نظر به اینکه انجام عملیات حمل و نقل مستلزم صدور بارنامه بر اساس ضوابط و مقررات مربوطه است و تکمیل کلیه نسخهها و مندرجات آن توسط شرکتها و مؤسسات حمل و نقل الزامی است، علاوه بر صادرکنندگان بارنامه، متقاضیان آن اعم از فرستندگان و گیرندگان یا رانندگان نیز میبایستی مقررات حاکم و ناشی از آن را رعایت نمایند که برخی از مقررات مرتبط به هر یک از آنان عبارت است از :الف: صادرکنندگان (شرکت یا مؤسسه حمل و نقل)
ب: فرستندگان
ج: گیرندگان
د: رانندگان