سَفتِه یا فَتهٔ طَلَب سندی تجاری است که بر اساس آن شخصی (صادرکننده سفته) تعهد میکند مبلغ معینی را در زمان معین یا عندالمطالبه به دیگری (گیرنده سفته) بپردازد.
سفته به علت خطرات نقل و انتقال پول و توسعه تجارت بینالملل بین بازرگانان رواج یافت. امروزه از سفته به عنوان یک وسیله اعتباری در سرمایهگذاریهای کوتاه مدت در واحدهای تولیدی، صنعتی، تجارتی و خدماتی استفاده میشود.
سفته در لغت به معنای چیزی است که از کسی عاریه یا قرض یا در عوض چیزی بگیرند تا در شهر دیگر پس دهند.
سفته از جمله اسنادی است که بانکها هنگام پرداخت وام از وامگیرنده دریافت میکنند و در معاملات بازرگانی نیز کاربرد دارد. بدهکار با دادن سفته به طلبکار متعهد میشود که مبلغ معینی را در زمانی معین به او پرداخت کند. طلبکار میتواند سفته را تا زمان آمدن سررسید نزد خود نگاه دارد یا اینکه در صورت نیاز به پول آن، طلبش را در برابر دریافت مبلغی کمتر به یک شخص دیگر انتقال دهد. برای انتقال سفته آن را پشتنویسی یا ظهرنویسی میکنند، یعنی برای نمونه پشت سفته مینویسند: «این سند به آقا/خانم … انتقال یافت. فردی که سفته را در اختیار دارد همچنین میتواند در صورت نیاز به پول آن قبل از زمان سررسید، به بانک مراجعه کند و با ارائهٔ سفته مبلغی پایینتر از مبلغ آنچه در سند قید شده را دریافت نماید. در این حالت بانک پس فرارسیدن زمان مقرر، مبلغ را از بدهکار اصلی دریافت خواهد کرد. از شرایط این کار این است که بدهی به سبب امور بازرگانی به وجود آمده باشد و تا زمان سررسید سند بیش از ۹۰ روز نمانده باشد. به این عمل بانک تنزیل میگویند.
سفته در ایران سندی نسبتاً متروک است و اشخاص ترجیح میدهند برای اطمینان از دریافت طلب خود از چک استفاده کنند و با تقلب نسبت به قانون به درج تاریخ مؤخر بر روی چک اقدام کنند. از دلایل کاربرد نداشتن سفته میتوان به وضع ضمانت اجراهای سنگین برای چک در حالی که ضمانت اجرای سفته چندان تفاوتی با ضمانت اجرای اسناد عادی ندارد، دریافت مالیات از سفته از طریق حق تمبر به میزان نیم در هزار مبلغ سفته، تشریفات خاص برای اعتراض به پرداخت نشدن سفته و شبهه ربوی بودن تنزیل سفته اشاره کرد.
در قانون تجارت ایران سفته چنین تعریف شدهاست:
فتهطلب سندی است که به موجب آن امضاکننده تعهد میکند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین یا به حوالهکرد آن شخص کارسازی نماید.
محل معمول برای تهیه سفته شعب بانک ملی ایران است که در آنها سفته را تا ابتدای سال نود و پنج به قیمت سههزارم مبلغ اسمی آن میفروختند. در اصلاحیه قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۳۱-۴-۱۳۹۴ این مقدار به نیم دهم درصد کاهش یافت.
سفتههای موجود | نرخ فروش | سفتههای موجود | نرخ فروش |
---|---|---|---|
یک میلیونی | 1000 | بیست میلیونی | 20000 |
یک و نیم میلیونی | 1500 | پنجاه میلیونی | 50000 |
دو میلیونی | 2000 | یک صد میلیونی | 100000 |
دو و نیم میلیونی | 2500 | یک صد و پنجاه میلیونی | 150000 |
پنج میلیونی | 5000 | دویست و پنجاه میلیونی | 250000 |
ده میلیونی | 10000 | سیصد میلیونی | 300000 |
=== شرایطی که باید در سفته رعایت شود === قانون تجارت در ماده 308 شرایط شکلی را که باید به هنگام صدور سفته رعایت گردد، مورد اشاره قرار داده است. در صورتی که یکی از این شرایط در صدور سند رعایت نشود، سند صادر شده از مزایایی که برای سفته در نظر گرفته شده است، برخوردار نخواهد شد. طبق این ماده فته طلب یا سفته باید متضمن شرایط ذیل باشد: